Een bijna-thuis-huis is een hospicevorm waarin vrijwilligers in belangrijke mate verantwoordelijk zijn voor de dagelijkse gang van zaken; zij zorgen voor het verblijf en de ondersteuning van de terminale cliënt. Een externe thuiszorgorganisatie levert de verpleegkundige en verzorgende zorg, vergelijkbaar met de thuissituatie. Ongeveer de helft van alle hospices in Nederland zijn bijna-thuis-huizen.

‘’Wij maken ons zeer ernstige zorgen’’, zegt Carla Aalderink, directeur van VPTZ Nederland. VPTZ Nederland is de koepelorganisatie van ruim 200 lokale vrijwilligersorganisaties in de palliatieve terminale zorg. ‘’Doordat de thuiszorgorganisaties komend jaar fors minder uren verpleging en verzorging kunnen bieden, dreigen veel meer taken neergelegd te worden bij vrijwilligers. We horen verhalen van leden waarbij de zorginzet per 1 januari bijna gehalveerd wordt. Zorgverzekeraars verwachten dat vrijwilligers dan maar allerlei extra taken op zich gaan nemen. Vrijwilligers doen echter al heel veel in de hospicezorg. Dat is iets waar zij uit eigen motivatie en betrokkenheid voor kiezen. Vrijwilligers zijn geen altijd beschikbare, zo maar inzetbare en willoze gratis arbeidskrachten. Dat lijken zorgverzekeraars gemakshalve nu wel te denken. Het fundament van actief burgerschap, van mensen die er willen zijn voor anderen, wordt hiermee onderuitgehaald.’’

In 2024 waren bijna 11.000 vrijwilligers actief in hospices. Zij boden gezamenlijk bijna 1,5 miljoen uur ondersteuning. Carla Aalderink: “Juist in de hospicezorg is daarom al decennialang sprake van een geweldig maatschappelijk kapitaal waar we zuinig op moeten zijn en wat we niet zo maar kunnen en mogen overvragen. In meerdere hospices is op dit moment sprake van grote onrust onder vrijwilligers. Vrijwilligers heroverwegen of zij op deze manier, waarbij zij veel grotere verantwoordelijkheden krijgen, nog actief willen blijven in het hospice. Hierdoor komt de toekomst van hospices in gevaar. En dat terwijl uit onderzoek van Adviesbureau Berenschot blijkt dat de hospicecapaciteit de komende jaren juist fors moet groeien om aan de almaar stijgende vraag te kunnen blijven voldoen.“

Volgens de directeur een pijnlijke situatie: ‘’De huidige situatie is extra wrang omdat de subsidie vanuit het ministerie van VWS, die bedoeld is voor de begeleiding en scholing van vrijwilligers, de komende jaren ook al niet mee dreigt te groeien met de toenemende vraag. Nu tegelijkertijd bijna alle zorgverzekeraars denken een bezuinigingsslag door te moeten voeren, ontstaat de onmogelijke situatie dat er steeds meer van vrijwilligers wordt verwacht, maar er steeds minder geld beschikbaar is om deze vrijwilligers te werven, trainen en begeleiden. Al met al een onverantwoorde en onacceptabele situatie en ik doe dan ook namens alle bijna-thuis-huizen in Nederland een oproep aan de zorgverzekeraars om hun verantwoordelijkheid te nemen en te zorgen voor passende financiering van de betrokken zorgpartijen.’’